Het lezen van dit artikel is geen goed idee
Ik heb je net op het hart gedrukt dat het lezen van dit artikel geen goed idee is. En toch ben je hier, helemaal klaar om het toch te doen.
Misschien is het je rebelse natuur. Je laat je niet zomaar zeggen wat wel of niet goed voor je is. Maar wellicht heeft het gebruik van de negatie (geen goed idee) ook jouw aandacht getrokken. Je wil wel eens weten waarom het lezen van dit artikel dan geen goed idee is.
Kom op, Baete, voor de dag ermee!
Negaties, zoals ‘niet’, ‘geen’, ‘nooit’, trekken onze aandacht, omdat ze afwijken van de norm. Meestal (volgens de norm, dus) lees je het anders en zegt een auteur dat je net wél zijn artikel moet lezen en geeft hij argumenten waarom het net wél een goed idee is. Dat is ook hoe mensen doorgaans spreken. Als ik mijn buurvrouw tegen het lijf loop bij de bakker, dan vertelt ze me wat haar plannen zijn voor het weekend. Ze zegt me normaal gezien niet wat haar plannen niet zijn, want daar heb ik niks aan.
Tenzij mijn buurvrouw nadrukkelijk iets wenst uit te sluiten. Dat is de taalhandeling van een negatie: men sluit iets uit, als in: dat is niet zo of dat gaat niet gebeuren.
Voorbeeld, mijn buurvrouw zegt: “Ik ga dit weekend niet met de hond wandelen.”
We voelen daar een gevoeligheid, een reden waarom mijn buurvrouw niet met haar hond gaat wandelen; er steekt iets achter. Misschien heeft haar hond tijdens een vorige wandeling een andere hond gebeten, misschien is het dier weggelopen en heeft ze uren in de kou staan wachten, of misschien is er nog een andere reden. Maar er is in elk geval iets.
Het gebruik van de negatie vertelt ons, leert ons dat er iets speelt in het hoofd van mijn buurvrouw en dat het onderwerp ‘wandelen met de hond’ gevoelig ligt. Dat is de informatie die ik oppik en die me iets bij kan brengen.
Geen geweld tegen vrouwen
Neem dat wij elkaar nog nooit hebben ontmoet en ik stel mezelf aan jou voor: “Hallo, ik ben Piet, ik ben papa van twee dochtertjes en ik sla mijn vrouw niet.” De kans is reëel dat je jezelf zult afvragen waarom ik moet uitsluiten dat ik geen geweld pleeg tegen mijn vrouw.
Omdat het wél zo is? Is dat de reden van de gevoeligheid? Wil ik uitsluiten dat jij zult denken dat ik wél fysiek gewelddadig ben tegenover mijn echtgenote?
Ook nu illustreert dit hoe ons denken, en wat we beogen met taal (het uitsluiten van iets) onze woorden beïnvloeden en soms zelfs bepalen. Anders verwoord: mocht ik mijn vrouw niet slaan, dan zou ik mezelf nooit, maar dan ook nooit aan jou voorstellen met de toevoeging dat ik mijn vrouw niet sla. Waarom zou ik immers willen uitsluiten wat ik helemaal niet doe? Dat slaat nergens op.
In de marge ook enig voorbehoud: het gebruik van een negatie is perfect normaal als dit het antwoord is op een vraag die wordt gesteld. “Ben jij grieperig?” Antwoord: “Nee, ik ben niet grieperig.” roept geen vragen op. Ik heb het specifiek over een negatie die uit het niets komt, schijnbaar overbodig is en niet getriggerd wordt door een vraag.
Geen toilet
Ander voorbeeld. Op de dijk van Knokke-Heist staat een EHBO-post. Er hangt een briefje met de boodschap: “Dit is geen toilet.” We stellen het gebruik van de negatie vast. Iets ligt gevoelig, dat is wat het gebruik van de negatie ons vertelt. De mensen van de EHBO-post willen uitsluiten dat we zouden denken dat de post ook een toilet is.
We kunnen vervolgens relatief makkelijk invullen waarom ‘toilet’ gevoelig ligt: de mensen van de post willen vermijden dat er te pas en te onpas iemand komt vragen of hij, zij of zijn/haar kinderen even een plasje magen maken. Daarom hebben ze het briefje er opgehangen. Daarom gebruiken ze de negatie. Ze zijn het beu (gevoeligheid).
Conclusie:
Het gebruik van een niet-getriggerde, overbodige negatie toont ons dat men iets wilt uitsluiten. Dit doet men omdat het gevoelig ligt. De reden van die gevoeligheid kan uiteenlopend zijn en vormt het onderwerp van verder onderzoek.
U weet dit niet van mij.
Piet Baete werkt als analist op cold cases en voor bedrijven in teamanalyse en teamdiagnose. Vrijblijvend advies. U kunt nog inschrijven voor de online workshop die op 06/11 van start gaat om 20u30.